Heupdysplasie (HD)
WAT IS HEUPDYSPLASIE?
Heupdysplasie is een erfelijke afwijking aan de heupgewrichten en diens spieren, gewrichtskapsel en ligamenten. Het gaat hierbij vooral om de groei van deze onderdelen. De heupkommen zijn vaak aangetast, waardoor de heupkoppen minder stabiel in de heupkommen zitten. Bij een bepaalde mate van aantasting van de heupkommen kunnen de heupkoppen er zelfs uit bewegen. Ook kan door aantasting van de spieren, het gewrichtskapsel of de ligamenten van het gewricht ene instabiliteit ontstaan. 
Door de instabiliteit en de wrijving die dit met zich meebrengt, treden (meer) beschadigingen op aan de kom en kop en het omliggende gewrichtskapsel. Daarbij ontstaat na verloop van tijd ook nieuwvorming van bot. Wat weer leidt tot nog minder stabiliteit etc.
Als gevolg van deze instabiliteit, of de latere beschadigingen, krijgt een hond klachten. Bij jonge honden ziet men vaak kreupelheid en pijn. Dieren geven pijn aan hij opstaan en liggen. Maar bv ook na een tijdje rennen of spelen. Oudere honden met HD hebben later vaak te maken met artritis en artrose.
HOE VERERFT HEUPDYSPLASIE?
HD is een multifactorieel erfelijke aandoening. Dit betekend dat er een erfelijke component bij zit, maar dat ook voeding (bv te snel groeien) en omgevingsinvloeden (bv beweging) een invloed kan hebben op de ontwikkeling van HD. Daarnaast hebben onderzoekers gevonden dat de erfelijke component ook nog eens met meerdere genen te maken heeft. Volgens onderzoek is de erfelijke component zon 30%(1).
BIJ WELKE RASSEN KOMT HET VOOR?
HD komt voornamelijk voor bij middelgrote tot grote rassen. Maar ook bij kruisingen van rassen die gevoelig zijn. Als is het dan vooral bekend bij de grotere rassen, HD kan ook voorkomen bij kleine rassen, bv bij de Mopshond, Franse bull, Norfolk terriër etc. (2) Enkele voorbeelden: Golden retriever, Duitse herder, Labrador retriever, Sint Bernard, Leonberger, Bullmastiff, Newfoundlander, Duitse dog etc
HOE TEST IK (OF DE FOKKER VAN MIJN PUP)?
Er zijn twee manieren waarop je kunt testen.
Het standaard röntgenonderzoek
Bij het standaard röntgenonderzoek wordt een foto gemaakt in gestrekte positie, in rugligging. De hond ligt hierbij meestal in een bak zodat hij goed op de rug blijft liggen. Afhankelijk van de plek waar men het onderzoek laat uitvoeren en of de hond wel of niet meewerkt, wordt er wel of geen roesje gebruikt. Vaak mag de eigenaar aanwezig zijn het maken van de foto. Hierbij moet men wel een speciaal short aan dat tegen de straling beschermt.
Bij dit onderzoek kan men goed evt botveranderingen van de heup goed zien. Helaas kan er minder goed gezien worden hoe strak de kop van de heup in de kom zit.
De heupen worden beoordeeld op vorm van de heupkommen en de heupkoppen, de diepte van de heupkommen, de aansluiting van de heupkoppen in de heupkommen en de aanwezigheid van botwoekeringen langs de randen van de heupgewrichten. De Norgbergwaarde zegt wat over de diepte van de heupkommen en de aansluiting van de kop in de kom. De Norbergwaarde van de linker en rechter zijde bij elkaar opgeteld geeft de "som Norbergwaarden". De normaalwaarde voor een heupgewricht is minimaal 15. De "som Norbergwaarden" moet dus minimaal 30 zijn. Een lage waarde geeft aan dat de aansluiting niet goed is en/of de kommen te ondiep zijn. Dit heeft invloed op de uiteindelijke beoordeling.
Daarnaast heeft incongruentie (=ongelijkmatigheid) van de gewrichtsspleet en een slechte aansluiting ook invloed op de uiteindelijke beoordeling, evenals de ernst van de botafwijkingen.
De uitslagen die men kan krijgen bij dit onderzoek:
- HD A: de hond is röntgenologisch vrij is van heupdysplasie (de hond kan wel nog steeds ‘drager’ zijn en dus de aandoening doorgeven aan pups)
- HD B: (=overgangsvorm), op de röntgenfoto's zijn geringe veranderingen gevonden, die weliswaar toegeschreven moeten worden aan heupdysplasie, maar waaraan in het kader van de fokkerij geen directe betekenis kan worden toegekend.
- HD C: (=licht positief), bij de hond zijn veranderingen, passend bij HD gevonden.
- HD D: (=positief), bij de hond zijn duidelijke veranderingen, passend bij HD zijn gevonden.
- HD E: (=positief in optima forma), de heupgewrichten zijn ernstig misvormd.
Op het certificaat wordt naast de uiteindelijke beoordeling (HD A-E), ook de Norbergwaarde en de aansluiting benoemd.
Aangezien het röntgenonderzoek een moment opname is, men alleen ‘lijders’ (dieren met de aandoening) kan opsporen en er daarnaast ook andere componenten meespelen in de ontwikkeling van HD, kan het zijn dat uit een combinatie van röntgen-vrije honden toch pups met HD geboren worden.
Een voorbeeld van een officieel HD certificaat ziet u hiernaast.
PENNHIPPEN
Bij Pennhip worden ook röntgenfoto's gemaakt. Maar hierbij worden onder narcose 3 röntgenfoto's gemaakt van de heupen:
- een distractiefoto; waarbij de heupen van de hond zo ver mogelijk uit elkaar gedrukt dmv een distractor.
- een compressiefoto; hierbij worden de heupen in de kom gedrukt
- een gewone heupfoto
De foto’s worden doorgestuurd naar Amerika waar ze beoordeeld worden. O.a. op het verschil tussen de distractie- en compressiefoto wordt berekend. Dit verschil wordt aangeduid met laxity (speling). De maat van de speling is de Distractie Index (DI). Ieder ras heeft een eigen gemiddelde DI, deze ligt altijd tussen de 0-1. Hieruit kan men opmaken wat de kans is op het ontwikkelen van HD.
De voordelen van deze test boven het standaard röntgenonderzoek:
- Pennhippen geeft een betrouwbaarder en meetbaarder resultaat. Omdat men geen optische beoordeling van de heup maar een wiskundige benadering heeft.
- Pennhippen kan al vanaf 4 maand leeftijd, in tegenstelling toch het standaard röntgenonderzoek waar een hond vaak 12 maand voor zijn geweest voor een officiële beoordeling. Zelfs op deze jonge leeftijd is het resultaat betrouwbaarder.
- Doordat er gebruik wordt gemaakt van de DI met gemiddelden voor elk ras. Daardoor kan je beter berekenen of jou hond beter of slechter scoort dan de gemiddelde hond van je ras. Dit is vooral van belang bij de selectie van fokdieren.
De nadelen van deze test tov het standaard röntgenonderzoek:
- Voor Pennhippen is narcose verplicht.
- Omdat er 3 foto’s gemaakt moeten worden zijn de kosten hoger dan voor het standaard röntgenonderzoek.
- De Raad van Beheer gebruikt het Pennhippen nog niet als officiële test.
WAAR KAN IK TESTEN?
Een röntgenonderzoek en het Pennhippen kan alleen door specialisten uitgevoerd worden.
Standaard röntgenonderzoek
Hieronder zijn enkele dierenartsen genoemd in de diverse windrichtingen, er zijn nog veel meer klinieken die dit mogen. Hiervoor kan u het beste contact opnemen met de Raad van Beheer (info@raadvanbeheer.nl t.a.v. de afdeling GGW)
http://www.keerhoeve.nl (Leiden)
http://www.dierenkliniek-stede-broec.nl (Grootebroek)
http://www.depostwagen.nl (Venlo)
http://www.dapmeemortel-budel.nl (Budel)
http://www.dierenartsenpraktijkoostgroningen.nl (Windschoten)
http://www.dkldevossenbrink.nl (Delden)
http://www.dierenkliniekhulst.nl (Hulst)
http://www.dapnoordwestfriesland.nl (Franeker)
http://www.dgcdenieuwehanze.nl (Kampen)
http://www.s-d-u.nl (Utrecht)
Pennhippen
Op deze site kan u een dierenarts in de omgeving vinden die Pennhip uitvoert.
KOSTEN
De kosten van het standaard röntgenonderzoek liggen zo tussen de 90-140 euro (afhankelijk van gebruik narcose), exclusief officiële beoordeling à 44,50 euro. De kosten van het Pennhippen liggen tussen de 210 en 350 euro, incl. narcose en beoordeling.
Referenties:
- Smith G.K., Biery D.N. "New concepts of coxofemoral joint stability and the development of a clinical stress-radiographic method for quantitating hip joint laxity in the dog." J Am Vet Med Assoc. 1990;196
- http://www.el-minjas.com/heupdysplasie.htm
Deel deze pagina